Εἰς τὴν ῾Ελλάδα ἔχομεν πολλοὺς καχεκτικοὺς καὶ ἀναπήρους...

Υπήρξε μια εποχή, όχι και πολύ μακρινή, ας πούμε 70-75 χρόνια από σήμερα (επί καθεστώτος 4^ης Αυγούστου) που τα παιδιά της έκτης δημοτικού είχαν κάποια άλλα αναγνώσματα… διδάσκονταν με διαφορετικό τρόπο τις μεγάλες και δύσκολες και υπερώνυμες έννοιες της πατρίδας, του έθνους, κλπ, κλπ. Και ενώ τα Αναγνωστικά εκείνων των εποχών έβριθαν από Δροσίνη, Στρατήγη, Πολέμη, Παλαμά, δεν έλειπαν και τα απολύτως απαραίτητα εμβόλιμα αναγνώσματα που προπαγάνδιζαν ανοιχτά στα 12χρονα παιδιά την Μοναρχοφασιστική ιδεολογία…

Να γιατί δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς τι σημαίνει Ολοκληρωτισμός και Φασισμός…

Ας απολαύσουμε το κάτωθι κείμενο από το Αναγνωστικού Στ’ Δημοτικού, του 1939. Οι υπογραμμίσεις δικές μου.

ΜΙΑ ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ

῾Η ἀείμνηστος Βασίλισσα Σοφία, ἡ μήτηρ τοῦ Βασιλέως μας Γεωργίου Β΄, ἀπὸ τὰ παιδικά της χρόνια ἐδιδάχθη, ὅτι ἡ ζωὴ εἶναι ἀδιάκοπος ἐκπλήρωσις ὑψηλοῦ καθήκοντος πρὸς τὸν πλησίον καὶ τὴν Πατρίδα. Οὕτως ἐξ ἀνατροφῆς καὶ ἐξ ἰδιοσυγκρασίας ἡ Βασίλισσα Σοφία εἶχε θέσει ὡς ὁδηγὸν τῆς ζωῆς της τρία παραγγέλματα:

«Ἐργασία - Καθῆκον - Θυσία».

῞Οταν ἡ νεαρὰ πριγκίπισσα κατῆλθεν εἰς τὴν ῾Ελλάδα, ὡς σύζυγος τοῦ Διαδόχου Κωνσταντίνου, ἀντὶ νὰ ἐγκαινιάση τὴν ἐγκατάστασίν της εἰς τὴν νέαν της πατρίδα μὲ ἑσπερίδας καὶ κοσμικὰς συγκεντρώσεις, ἤρχισε τὸ κοινωνικὸν ἔργον της, ἤτοι τὸ ἔργον τῆς βοηθείας καὶ τῆς ἀνυψώσεως τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ.

Αἱ πρῶται παρατηρήσεις, ποὺ ἔκαμε τότε ἡ νεαρὰ πριγκίπισσα ἦσαν, ὅτι ὑπῆρχον πολλαὶ ἄδενδροι ἐκτάσεις εἰς τὴν Ἀττικὴν καὶ πολλὰ χλομὰ παιδιὰ εἰς τὰς λαϊκὰς τάξεις. Προητοιμάζετο λοιπὸν νὰ ἀρχίση τὴν δρᾶσιν της ἀπὸ τὰ σημεῖα αὐτά. Αἴφνης ὅμως ἐξερράγη ὁ ῾Ελληνοτουρκικὸς πόλεμος τοῦ 1897. ᾽Επεδόθη τότε ὁλοψύχως εἰς τὴν ὀργάνωσιν νοσοκομείων καὶ τὴν περίθαλψιν τῶν τραυματιῶν τοῦ πολέμου. Εἶχεν ἐξεγερθῆ ἡ συνείδησίς της διὰ τὴν ἔλλειψιν τῶν στοιχειωδεστέρων πραγμάτων διὰ τὴν μεταφοράν, τὴν ἰατρικὴν ἐπικουρίαν καὶ τὴν περίθαλψιν τῶν τραυματιῶν. Διὰ τοῦτο ἅμα ἔληξεν ὁ ἀτυχὴς ἐκεῖνος πόλεμος, ἐπεδόθη ἀμέσως εἰς τὴν ριζικὴν ἀνασύστασιν καὶ ὀργάνωσιν τοῦ Α΄ Στρατιωτικοῦ Νοσοκομείου. Τὸ κτίριον ἀνεκαινίσθη, εἰσήχθησαν ὅλαι αἱ νοσοκομειακαὶ τελειοποιήσεις, ἐστάλησαν ὑπότροφοι ἰατροὶ εἰς τὸ ἐξωτερικόν, μετεκλήθησαν Ἀγγλίδες νοσοκόμοι καὶ συνετάχθη κανονισμὸς τάξεως, ἀκριβείας καὶ καθαριότητος διὰ τὴν λειτουργίαν τοῦ Νοσοκομείου, τὸ ὁποῖον ἀπέβη τότε πρότυπον διὰ τὴν Ἀνατολήν.

Μετὰ τοῦτο ἵδρυσεν ἡ πριγκίπισσα Σοφία κατὰ τὸ ἔτος, 1900 τὰ συσσίτια διὰ τελείων τεχνικῶν μέσων. Τὰ συσσίτια ταῦτα -ἔκτοτε λειτουργοῦντα- παρασκεύαζον μεγάλην ποσότητα ὑγιεινῆς καὶ καλῆς τροφῆς διὰ τὰς λαϊκὰς τάξεις ἀντὶ ἐλαχίστου τιμήματος.

Συγχρόνως ἵδρυσε τὴν «Φιλοδασικὴν ῞Ενωσιν» μὲ παραρτήματα εἰς τὰς ἐπαρχίας διὰ τὴν δενδροφύτευσιν τῶν γυμνῶν ἐκτάσεων.

Εἰς τὰς κλιτῦς τοῦ μνημείου τοῦ Φιλοπάππου μίαν γλυκεῖαν πρωίαν τῆς ἀνοίξεως τοῦ 1902 ἔγινεν ὡραία ἀθηναϊκὴ ἑορτὴ παρουσίᾳ τῆς βασιλικῆς οἰκογενείας, τῶν ἐπισήμων καὶ ὅλων τῶν μαθητῶν τῶν σχολείων Ἀθηνῶν. ᾽Εφυτεύθησαν τότε τὰ πρῶτα δένδρα τοῦ σημερινοῦ γραφικοῦ ἀλσυλλίου.

Ἀλλ’ ἡ Βασίλισσα Σοφία δὲν περιώριζε τὴν δρᾶσιν της πρὸς μίαν κατεύθυνσιν, οὐδὲ ἠρκεῖτο νὰ συνιστᾷ μόνον κοινωφελῆ ἱδρύματα. Ἠσθάνετο τὴν ἀνάγκην νὰ παρακολουθῇ καὶ νὰ ἐλέγχη τὴν κανονικὴν λειτουργίαν των. ῎Ηθελε τὰ ἱδρύματά της νὰ λειτουογοῦν συστηματικῶς καὶ μεθοδικῶς. Θέλουσα δὲ νὰ μεταδώσῃ καὶ εἰς τοὺς ἄλλους τὴν ἐπιθυμίαν της αὐτήν, ἔλεγε μὲ τὴν ἁπλῆν γλῶσσαν τῶν εἰλικρινῶν ἀνθρώπων:

—Εἰς τὴν ῾Ελλάδα ἔχομεν πολλοὺς καχεκτικοὺς καὶ ἀναπήρους. Ὅλοι κοιτάζουν νὰ ἀνακουφίσουν αὐτοὺς τοὺς ἀτυχεῖς καὶ ἀπηλπισμένους, ἀλλὰ δὲν προσπαθεῖ κανεὶς νὰ βοηθήση συγχρόνως τοὺς γεοοὺς νὰ μὴ καταντήσουν ἀνάπηροι. Πρέπει οἱ ἐργαζόμενοι νὰ τρώγουν ἀρκετὴν τροφὴν καὶ νὰ ζοῦν εἰς καθαρὰ σπίτια. ᾽Επίσης δὲν προσέχομεν ὅπως πρέπει τὸ παιδί. Δὲν τὸ μανθάνομεν ν’ ἀγαπᾷ τὰ φυτὰ καὶ τὰ ζῶα ἐκεῖνα ποὺ βλέπομεν, ὅτι τὰ κακομεταχειρίζεται. Ὁ λαὸς διψᾷ νὰ γίνη καλύτερος καὶ θὰ προκόψη, ἃμα ὁδηγηθῇ καλὰ καὶ αἰσθανθῇ, ὅτι τὸ ὑψηλότερον παράγγελμα εἰς τὸν κόσμον εἶναι: «῞Ολοι διὰ τὸν ἕνα καὶ καθένας δι’ ὅλους».

Ἡ Βασίλισσα Σοφία γνωρίζουσα καλῶς τί ἀξίαν εἶχεν ὁ χρόνος, ἔδιδε διαρκῶς τὸ παράδειγμα τῆς τηρήσεως τοῦ ἀρχαίου ρητοῦ «χρόνου φείδου». Τὸ ἀνάκτορον ἦτο πλῆρες ὡρολογίων καὶ ὁ κτύπος τῶν δευτερολέπτων ἦτο ὁ ρυθμὸς τῆς ἐργασίας δι’ ὅλους. Εἶχεν ἀρχὰς τῆς τηρήσεως τοῦ χρόνου, τὰς ὁποίας ὄχι μόνον ἡ ἰδία ἠκολούθει, ἀλλὰ καὶ ἐπέβαλλεν εἰς τοὺς ἄλλους. Ἀντετίθετο εἰς τὴν ἀναβολὴν, ἀπέρριπτε τὸ ἡμιτελές, ἀπεστρέφετο τὴν διακοπὴν παντὸς ἔργου, τὸ ὁποῖον ἤρχιζε. Δὲν ἤθελε ν’ ἀκούη τὴν συνήθη ἔκφρασιν «δὲν πειράζει», μὲ τὴν ὁποίαν οὐδεμία μεθοδικὴ πρόοδος κατορθώνεται.

Τάξις, πειθαρχία, σύστημα, καθαριότης ἦσαν οἱ κανόνες, οἱ ὁποῖοι ἔπρεπε νὰ ἐφαρμόζωνται ἀπαρεγκλίτως εἰς τὰ ἱδρύματα τῆς Βασιλίσσης. Τὸν ἔλεγχον ἔκαμνεν ἡ ἰδία καὶ τόσον αὐστηρῶς, ὣστε εἰς τὰς ἐφόδους τῆς ἐπιθεωρήσεως ἐφόρει ζεῦγος παλαιῶν χειροκτίων καὶ ἠρεύνα διὰ τῆς ἁφῆς, ἐὰν, ἐπὶ τῶν ἐπίπλων ὑπελείφθησαν μόρια σκόνης. Δι’ αὐτὸ τὰ ἱδρύματά της ἐλειτούργουν ἄριστα καὶ τελειότατα.

Μὲ τὴν συστηματικὴν αὐτὴν ἐργασίαν διαρκῶς ἵδρυε καὶ νέα ἱδρύματα. Οὕτω μετὰ τὰ συσσίτια καὶ τὴν ΦιλοδασικήνἝνωσιν ἳδρυσεν ἡ Βασίλισσα Σοφία τὸ Νοσοκομεῖον τῶν Παίδων, ὑποδειγματικῆς τελειότητος. Ὠργάνωσε τὴν Χαροκόπειον Οἰκοκυρικήν Σχολήν ἀποστείλασα ὑποτροφους δεσποινίδας εἰς τὴν Ἀμερικὴν πρὸς ἐκμάθησιν τῆς οἰκοκυρικῆς. ῝Ιδρυσε τὸ Νοσοκομεῖον τῶν ζώων, ἀνέλαβε τὴν προεδρίαν τοῦ ᾽Ερυθροῦ Σταυροῦ καὶ ἔδωσε μεγάλην ἐπέκτασιν εἰς τὸ φιλανθρωπικὸν ἔργον του. Συνέστησεν ἐπιτροπὰς διὰ τὴν ἀνέγερσιν λαϊκῶν σπιτιῶν, τὴν βελτίωσιν τῆς ὑγιεινῆς τῶν ἐργατικῶν κατοικιῶν καὶ τὴν μελέτην ἑλληνικοῦ σχεδίου ἐπίπλων καὶ ἐνδυμάτων διὰ τὰς λαϊκὰς τάξεις.

῞Οταν ἐξερράγησαν οἱ πόλεμοι, ἡ ὀργάνωσις τῆς κοινωνικῆς προνοίας, τὴν ὁποίαν κατηύθυνεν ἡ Βασίλισσα Σοφία, συνεπληρώθη μὲ τὴν συστηματικὴν περίθαλψιν τῶν ἐφέδρων καὶ τῶν οἰκογενειῶν των. Τότε ἱδρύθη ὁ Πατριωτικὸς Σύνδεσμος τῶν ῾Ελληνίδων τὸ σημερινὸν Πατριωτικὸν ῞Ιδρυμα ὑπὸ τὴν προεδρίαν τῆς Βασιλίσσης.

Τὸ ῞Ιδρυμα τοῦτο, μὲ τὰ παραρτήματά του εἰς τὰς ἐπαρχίας, προσέφερεν ἀνυπολογίστους ὑπηρεσίας εἰς τὸ μαχόμενον στράτευμα καὶ τὰς οἰκογενείας τῶν ἐφέδρων καὶ ἐφήρμοσε τὰς νεωτέρας καὶ ὑγιεστέρας ἀρχὰς τῆς κοινωνικῆς ἀλληλεγγύης.

᾽Εκ τῆς ὅλης ὅμως δράσεως τῆς Βασιλίσσης ἐνδιαφέρει νὰ τονισθῆ ἡ μέριμνα, τὴν ὁποίαν ἔλαβε διὰ τὴν σωματικὴν καὶ ψυχικὴν περίθαλψιν τοῦ παιδιοῦ.

Τὸ τμῆμα βρεφῶν τοῦ Πατριωτικοῦ Συνδέσμου ἐχορήγει ἁγνὸν γάλα, ἄλευρα, ὄρυζαν, σπάργανα καὶ κλινοσκεπάσματα. Τὸ τμῆμα ὑγιεινῆς διὰ τῆς Μαθητικῆς Πολυκλινικῆς ἐδίδασκε καὶ ἐπραγματοποίει τὴν σωματικὴν καθαριότητα μαζὶ μὲ τὴν ἰατρικὴν βοήθειαν. Τὸ ἐκπαιδευτικὸν τμῆμα ἐσύστησε τὰς παιδικὰς ἐξοχὰς εἰς τὸ Φάληρον διὰ τὰ ἀναιμικὰ καὶ καχεκτικὰ παιδιὰ καὶ ἡλιοθεραπευτήριον διὰ τὸν ἀσθενῆ.

Ἵδρυσε τὸ Νηπιαγωγεῖον τοῦ Ἁγίου Νικολάου καὶ συνεκέντρωσεν ἐκεῖ τὰ παιδιὰ τῶν ἐργαζομένων γυναικῶν, εἰς τὰ ὁποῖα προσέφερε τροφήν, διδασκαλίαν καὶ ἐνδύματα. ᾽Εσύστησε τὸ ὑπαίθριον σχολεῖον τῶν Πατησίων καὶ συγκέντρωσε τοὺς ἀναιμικοὺς μαθητὰς τῶν ἀθηναϊκῶν σχολείων. Τέλος δὲ ἀναδιωργάνωσε τὰ νηπιαγωγεῖα μὲ νέον σύστημα, ἐνῷ συγχρόνως τὸ Νοσοκομεῖον τῶν Παίδων ἐξηκολούθει ἐντατικῶς τὴν εὐεργετικὴν λειτουργίαν του. Εἰς ὅλα ταῦτα τὰ ἱδρύματα εἰργάζοντο φιλοτίμως καὶ μὲ ἱερὸν ζῆλον αἱ κυρίαι τῶν Ἀθηνῶν.

Ἡ εὐτυχὴς ἔκβασις τῶν βαλκανικῶν πολέμων ἀπετέλεσε τὴν μεγαλυτέραν ἀμοιβὴν τῶν ὑπερανθρώπως ἐργασθεισῶν κυριῶν καὶ ἐσημτείωσε τὰς ὀλιγίστας ἡμέρας χαρᾶς τῆς ὅλης ἐπιπόνου ζωῆς τῆς βασιλίσσης Σοφίας.

Δὲν ἔπαυσεν ὅμως οὺδ᾽ ἐπὶ στιγμήν τὸ ἔργον της. «Ἡ νίκη μας μόνον ὑποχρώσεις γεννᾷ δι’ ὅλους μας», ἔλεγε.

Καὶ ὅταν ὁ φόρτος τῆς ἐργασίας κατέβαλλε τὰς δυνάμεις της, ἡ βασίλισσα ἐξήρχετο εἰς τὴν ὕπαιθρον, διὰ νὰ ἐνδυναμωθῇ, ἀλλ’ συγχρόνως διὰ νὰ ἀνακαλύψῃ τὰς νέας ἐκτάσεις πρὸς δενδροφύτευσιν. ῎Ηθελε νὰ εὑρεθῇ μίαν ἡμέραν ἡ ἱστορικὴ πόλις ἐντὸς τοῦ πρασίνου πλαισίου, τὸ ὁποῖον ἦτο ὁ μόνος ἁρμονικὸς διάκοσμος διὰ τὰ λευκὰ μάρμαρα τῶν μνημείων της καὶ τὰ χαρωπὰ φιλήματα τοῦ ἡλίου.

Καὶ ἡπλώθη οὕτως ὁ πράσινος τάπης τῶν πεύκων, τῶν κυπαρίσσων, τῶν θαμνωδῶν φυτῶν εἰς ὁλόκληρον τὴν ἄδενδρον περιοχὴν τῆς Ἀττικῆς. Καὶ πρασίνισαν αἱ κλιτύες τοῦ λόφου τοῦ Φιλοπάππου, ἡ Πνὺξ καὶ τὰ περιφερειακὰ ριζώματα τοῦ Λυκαβηττοῦ, οἱ λόφοι τοῦ Παγκρατίου, αἱ γραφικαὶ ἐκτάσεις τοῦ Τατοΐου καὶ ἐφυτεύθη ἐπὶ ἀρχιτεκτονικοῦ σχεδίου ἔκτασις ἐννεακοσίων στρεμμάτων εἰς τὸν Ποδονίφτην, διὰ ν’ ἀποτελέσῃ τὸ μέγα πάρκον τῶν Ἀθηνῶν.

—Ἀνοίγει τόσον τὴν καρδίαν τὸ πράσινον τῆς βλαστήσεως- ἔλεγεν ἡ «Πράσινη Βασίλισσα», ὅπως τὴν ὠνόμασεν ὁ λαὸς- ὥστε, ὅ,τι καὶ ἂν κάμνωμεν διὰ τὰ δένδρα, δὲν ἀποδίδομεν ὅσον πρέπει τὸ χρέος τῆς εὐγνωμοσύνης μας.

Ἡ Βασίλισσα Σοφία μὲ τὴν εὐγενῆν καρδίαν της καὶ τὸν διαυγῆ της νοῦν ἔδωσε φωτεινὸν ὑπόδειγμα ὑπερτέρου ἀνθρωπίνου βίου. ῎Εζησε διὰ τὸν πλησίον. ᾽Εγνώρισεν ὃλας τὰς πικρίας καὶ τὰς ὀδύνας τῆς ζωῆς. Καὶ τὸ βασιλικὸν στέμμα της, ὅταν δὲν ἦτο φωτοστέφανος ἀποστολικῆς κεφαλῆς, ἦτο ἀκάνθινος στέφανος μαρτυρίου.

Μίαν ἡμέραν δικαιοσύνης ὁ ἀνδριάς τῆς Βασιλίσσης Σοφίας ἐκ πεντελικοῦ μαρμάρου θὰ φωτίζεται ἀπὸ ἀκτινοβόλον ἥλιον ἐν μέσῳ τοῦ θαλεροῦ ἄλσους τοῦ Φιλοπάππου. Οἱ διαβάται θ’ ἀκούσουν τὴν αἰθερίαν φωνὴν τοῦ βασιλικοῦ μαρμάρου λέγουσαν: «Διαβάτα, ἔλα εἰς τὸ δάσος νὰ ξεκουρασθῇς, νὰ πάρῃς δυνάμεις δι’ ἐργασίαν, νὰ δοξάσῃς τὸν Πλάστην».

«Ἡ γυναίκα εἶναι ὁ πραγματικὸς ἀρχηγὸς τῆς οἰκογενείας καὶ ἡ γυναῖκα θὰ διαφυλάξῃ τὴν παράδοσιν... Ἀπὸ σᾶς τὶς γυναῖκες ἐξαρτᾶται τί παιδιά θὰ ἔχῃ εἰς τὸ μέλλον ἡ ῾Ελλάς. Αὐτὸ μὴ τὸ λησμονῆτε ποτέ...»

Από το «Αναγνωστικό για την έκτη τάξη του δημοτικού σχολείου», 1939

Δόξα στο Γιαραμπή το Μεγάλο το λοιπόν που ευρέθη και η ‘Πράσινη Βασίλισσα’ και είχε τρυφερή καρδιά και συνεκλονίσθη από τα… χλομά παιδιά της λαϊκής τάξης! Αλλιώς, κι εγώ δεν ξέρω που θα ήμασταν τώρα…