Εγώ-Εσύ εναντίον Εγώ-Αυτό...

...Η πολύ γνωστή συλλογή των Χασιδικών ιστοριών του Μπούμπερ, επίσης αγγίζει πολλά θεραπευτικά θέματα. Ο Μπούμπερ έμμεσα απέδειξε το πώς οι ιστορίες είναι οχήματα θεραπείας... Ο ίδιος ο Φρόυντ ομολόγησε πως χρησιμοποιούσε τις Χασιδικές ιστορίες στις θεραπείες του. Ο Γιουνγκ από την πλευρά του, περιγράφει μια περίπτωση όπου μια νέα γυναίκα αποδείχθηκε πως ήταν η κόρη ενός διάσημου Ραβίνου. Ο Γιουνγκ ένιωσε πως ο δρόμος βασιζόταν στην επανασύνδεση με αυτή την παράδοση. Η ιστορία του Reb Zusya που πάει στον παράδεισο και δεν ερωτάται γιατί δεν ήταν ο Μωυσής αλλά γιατί δεν ήταν ο Zusya είναι μια συνοπτική δήλωση της ηθικής προσταγής για ατομίκευση. Η ιστορία του Ραβίνου Nachan του Πρίγκιπα που πίστευε πως ήταν μια γαλοπούλα, ιδιαίτερα, αντανακλά βασικά διλήμματα του θεραπευτικού έργου. Στην ιστορία αυτή, ένας περιπλανώμενος ‘θεραπευτής’ θεραπεύει έναν ‘ψυχωσικό πρίγκιπα’ ο οποίος πιστεύει πως είναι γαλοπούλα και ζει γυμνός κάτω από τα βασιλικά τραπέζια, ραμφίζοντας τα ψίχουλα. Αντί να αμφισβητήσει αυτή την πλάνη, ο θεραπευτής γυμνώνεται και πάει κάτω από το τραπέζι και ομοίως αρχίζει να ραμφίζει πεσμένα ψίχουλα. Μετά από κάποιο διάστημα, ο πρίγκιπας ρωτάει το θεραπευτή τι κάνει εκεί κι ο θεραπευτής απαντά πως είναι γαλοπούλα. Ο έκπληκτος πρίγκιπας απαντά πως είναι κι αυτός γαλοπούλα και συνεχίζουν να τσιμπολογάνε. Τελικά, ο θεραπευτής λέει στον πρίγκιπα, ‘μπορείς να είσαι γαλοπούλα αλλά με παντελόνια’. Ο πρίγκιπας σοκάρεται αλλά συμφωνεί να φορέσει παντελόνια και μετά ένα πουκάμισο και σταδιακά επιστρέφει στα τραπέζια ως Βασιλιάς και στην ανθρώπινη κοινωνία. Αυτή η ιστορία μεταφορικά περιγράφει πτυχές του θεραπευτικού έργου: την ανάγκη εισόδου στον εσωτερικό κόσμο των ψυχωσικών ασθενών προκειμένου να τους επαναφέρουν από τον πρωτόγονο, απρόσιτο κόσμο. Το πώς ο θεραπευτής θα πρέπει να εγκαταλείψει την περσόνα του ώστε να είναι αποτελεσματικός ‘κάτω από το τραπέζι’, στο βασίλειο του ασυνειδήτου -πράγματι όλες αυτές οι δράσεις του θεραπευτή όταν θεώνται απ’έξω δείχνουν παρανοϊκές.

Εδώ θα ήθελα να δώσω ένα προσωπικό παράδειγμα. Μια γυναίκα ήρθε σε μένα, συστημένη από τον πρώην καθηγητή της μετά το θάνατο της μοναχοκόρης της σε ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Όταν ήρθε η γυναίκα, αποδείχθηκε πως αυτή ήταν μόνο η τελευταία από μια σειρά συμφορών. Είχε γεννηθεί στο Βερολίνο αλλά η οικογένεια απέδρασε στην Πράγα. Κατάφερε να πάει στην Παλαιστίνη λίγο πριν τον πόλεμο. Η μητέρα της και ο μικρότερος αδελφός της, έμειναν πίσω, όπου δολοφονήθηκαν στο Άουσβιτς. Ο εναπομείνας αγαπημένος αδελφός της σκοτώθηκε σε ένα βιομηχανικό ατύχημα στο κιμπούτς του. Ο πρώτος της σύζυγος βίωσε έναν αργό και βασανιστικό θάνατο από κάποια εκφυλιστική νόσο. Σε δύσκολους καιρούς, αναζήτησε οικονομική στήριξη από τον πατέρα της ο οποίος κτηνωδώς την απέρριψε αφού της είπε πως δεν ήταν το βιολογικό του παιδί αλλά εξώγαμο παράνομης σχέσης της μητέρας της. Ο δεύτερος σύζυγός της την χώρισε και επέστρεψε στην πατρίδα του. Έπειτα, η κόρη της, την οποία λάτρευε, η μοναδική, σκοτώθηκε σε ένα ανόητο ατύχημα, ένα φορτηγό έπεσε πάνω της ενώ βρισκόταν δίπλα στη βέσπα της και τύλιγε το κασκόλ γύρω από το λαιμό της. Η αστυνομία της είπε πως το σφάλμα ήταν της κόρης της. Οι θεραπευτές συχνά αντιμετωπίζουν ήρεμα τρομακτικές ιστορίες επειδή έχουν ακούσει χειρότερες. Εδώ όμως είχα μια περίπτωση όπου δεν είχα ακούσει χειρότερη, κάποιαν που είχε σταδιακά χάσει όλη της την οικογένεια. Ένιωσα ότι είχε έρθει σε μένα και πως έπρεπε να τη δεχθώ. Βαθμηδόν δημιουργήθηκε ένας δεσμός εμπιστοσύνης ανάμεσά μας. Πένθησα μαζί της το θάνατο της κόρης και τον μακρύ κατάλογο των απωλειών που είχαν προηγηθεί. Ο διάλογός μας διεκόπη όταν έπρεπε να φύγω για τρεισήμισι μήνες με εκπαιδευτική άδεια. Όταν την ενημέρωσα πολύ έγκαιρα, είπε πως όλη η δουλειά που είχαμε κάνει πήγαινε στράφι, πως δεν θα επέστρεφα ποτέ ξανά και…

Εκείνη την εποχή, στην αναλυτική μου ομάδα Το Πικρό Λεμόνι, άκουσα για μια περίπτωση δυο επιζησάντων παιδιών, ασθενείς και αναλυτές μαζί, που είχαν συμφωνία πως όταν ο αναλυτής έλειπε, ο ασθενής μπορούσε να πηγαίνει και να κάθεται στη θέση του στο άδειο γραφείο. Σκέφτηκα, ‘Ναι, πώς να προτείνω όμως μια τέτοια τρελή σκέψη;’ Συγχρονιστικά, στην επόμενη συνεδρία με ρώτησε, ‘Ποιος θα φροντίζει τα φυτά σας τώρα που θα λείπετε;’. Της ζήτησα αν ήθελε να τα ποτίζει εκείνη και δέχτηκε με χαρά. Όταν έφυγα της έδωσα τα κλειδιά του γραφείου και πήγαινε τακτικά και πότιζε τα φυτά και καθόταν ήσυχα σα να ήταν στην εκκλησία στη συνάντηση με το Αιώνιο Εσύ. Εάν είχα ακούσει κάποιον άλλο θεραπευτή πως είχε δώσει τα κλειδιά του σε ασθενή κατά την απουσία του, θα τον είχα θεωρήσει ‘τρελό’. Όμως, στην περίπτωσή μας, αυτή η τρέλα λειτούργησε. Την βοήθησε να ηρεμήσει την αγωνία του χωρισμού μας. Μια άλλη σημείωση φωτίζει μελαγχολικά το Βερολίνο. Ως αποτέλεσμα της δουλειάς μας, αποφάσισε να επιστρέψει στην Πράγα και στο Βερολίνο και να επισκεφτεί ξανά τα σπίτια της. στην Πράγα έτυχε θερμής υποδοχής. Στο Βερολίνο, ο τρομαγμένος ένοικος της έκλεισε την πόρτα στα μούτρα. Εγώ-Εσύ εναντίον Εγώ-Αυτό.

...

Απόσπασμα από τη μελέτη του Henry Abramovitch: The Influence of Martin Buber Philopsophy of Dialogue on Psychotherapy:  A Lasting contribution.