Παρασκευή 24 Ιανουαρίου 2014

να θυμηθούμε τον εαυτό μας…




"…για να πάψουμε να είμαστε μηχανές, θα πρέπει να γνωρίσουμε τη μηχανή…

…οι υποτιθέμενες σκέψεις μας δεν είναι τίποτε άλλο παρά έτοιμες διατυπώσεις που βγάζουμε από το συρτάρι. Ό,τι αποκαλούμε σκέψεις δεν είναι σκέψεις. Δεν έχουμε σκέψεις, απλώς διαθέτουμε διάφορες ετικέτες, σύντομες ή συνοπτικές ή μεγάλες – πάντα όμως ετικέτες…

… σπάνια βλέπουμε αυτό που κοιτάζουμε. Ο άνθρωπος είναι μια προσωπικότητα γεμάτη προκαταλήψεις. Υπάρχουν δυο ειδών προκαταλήψεις. Οι πρώτες προέρχονται από την ουσία ενώ οι άλλες από την προσωπικότητα. Ο άνθρωπος δεν γνωρίζει τίποτα, ζει κάτω από το κράτος της αυθεντίας, δέχεται κάθε λογής επιδράσεις και πιστεύει σ’αυτές. Δεν γνωρίζουμε τίποτε…

…ο άνθρωπος δεν γεννιέται με μια έτοιμη ψυχή, γεννιέται ατελής. Η ψυχή είναι υλική, όπως και το σώμα, η ύλη είναι ενέργεια και κάθε ανθρώπινο πλάσμα μπορεί να αναπτύξει λεπτότερες ουσίες μέσα στο σώμα από μόνο του, κάνοντας συνειδητές προσπάθειες. Αλλά αυτό δεν είναι εύκολο και δεν αρκούν ούτε οι ευσεβείς πόθοι ούτε η άκαμπτη αποφασιστικότητα… η μεταμόρφωση του ανθρώπινου όντος αρχίζει μόνον όταν οι πηγές μέσα στο σώμα, τα ‘κέντρα’ από τα οποία πηγάζουν οι κινήσεις, οι σκέψεις, τα συναισθήματα, πάψουν να παράγουν σπασμωδικές και ασυντόνιστες εκρήξεις ενέργειας και αρχίσουν να συνεργάζονται αρμονικά… τότε για πρώτη φορά εμφανίζεται μια νέα ποιότητα, η ‘παρουσία’. Καθώς η ένταση της παρουσίας ανεβαίνει, η μήτρα των αντιδράσεων και των πόθων μας που ονομάζουμε ‘εγώ’, γίνεται βαθμιαία ελαστική και διάφανη και, στον πυρήνας της αυτοματικής δομής της συμπεριφοράς μας, ένας νέος χώρος σχηματίζεται όπου μπορεί να αναδυθεί μια αληθινή ατομικότητα…

…δεν είμαστε τίποτε ή σχεδόν τίποτε αλλά είμαστε προικισμένοι με Θεό!...

…στους ανθρώπους αρέσει πολύ να μιλούν για την ηθική. Αλλά η ηθική είναι απλά αυθυποβολή. Αυτό που είναι απαραίτητο είναι η συνείδηση. Δεν διδάσκω ηθική. Διδάσκω τον τρόπο να βρει κανείς τη συνείδηση…

…η διδασκαλία μου αφορά την ενθύμηση του εαυτού… να θυμηθούμε τον εαυτό μας… σημαίνει τούτο να θυμηθούμε την ίδια την απουσία του είναι και την άγνοιά μας… να επιτρέψουμε να αναδυθεί η παρουσία στο υπόβαθρο της απουσίας ενάντια στις αντιστάσεις που ορθώνονται απέναντι σε ό,τι έρχεται να ταράξει τον ‘ύπνο’…"


Γεώργιος Ιβ. Γκουρτζίεφ

Πέμπτη 16 Ιανουαρίου 2014

"Αγνάντια στο θάνατο οι ποιητές είναι οι πρωτόπλαστοι των ανθρώπων..."








...Πώς πέθανε ο ολύμπιος Γκαίτε; Εκείνος που έζησε στα ψηλά δώματα της τάξης κυκλωμένος από παραστάτες μαρμάρινους. Με τον κόσμο κάτωθέ του, τα δέντρα, τα χτηνά, τις πολιτείες να τραβούν και να χάνουνται στους Αποθέτες της πετρωτής σιωπής. Ξεψυχώντας ζήτησε, μας είπαν, ν'ανοίξουν τα παράθυρα, για να μπει περισσότερο φως: Damit mehr Licht hereinkomme...
          ...Παίρνει κανείς τους ποιητές για να κουβεντιάσει το θάνατο, όπως διαλέγει τις πολικές ζώνες, αν είναι να μιλήσει για το σέλας. Όχι πως οι άλλοι δεν τον γνωρίζουν, ή δεν αναμετριούνται μαζί του. Αλλά σε σχέση με τους πολλούς οι ποιητές είναι η διαλεχτή εμπροσθοφυλακή, η πολύ ξεκομμένη στα πρόσω. Ακροβολισμένοι, ασυντόνιστοι, μοναχικοί εθελοντές, και ο καθείς με τα όπλα του.
          Τα μιλλεούνια οι άλλοι ακολουθούν λεύγες πίσω. Στιφηδόν ή σε σχηματισμούς τακτικούς είναι αδιάφορο σχεδόν. Γιατί η αντάρα που μεταξύ τους σηκώνουν σκεπάζει τη βοή της γραμμής του μετώπου. Πέφτουν και μόλις που το νιώθουν.
          Αγνάντια στο θάνατο οι ποιητές είναι οι πρωτόπλαστοι των ανθρώπων. Χωρίς ενδιάμεσους προπάτορες, πλασμένοι κατ'ευθείαν από την πλευρά του Αδάμ, έχουν ακούσει την απειλή που εν όψει της παρακοής άκουσε πρώτος και και μόνος εκείνος: "ή δ'αν ημέρα φάγητε απ'αυτού, θανάτω αποθανείσθε"[1]. Κατά την έννοια αυτή οι ποιητές είναι οι μόνοι που αμάρτησαν. Αλλά είναι και οι μόνοι που άκουσαν τα βήματα του δειλινού και τη φωνή του θεού να τους κράζει ονομαστικά: "Αδάμ, που ει;".
          Το πρόβλημα δείχνεται και από την άλλη πλευρά του. Εάν στον Γκαίτε η ποίηση έδειξε το θάνατο, στο Σωκράτη ο θάνατος έδειξε την ποίηση. Ο Πλάτων μας λέει ότι το δαιμόνιο αυτού του δαιμόνιου άντρα που κατέβαινε πάντα για να τον αποτρέψει, ήρθε τώρα στη φυλακή, λίγο προτού πεθάνει, πρώτη φορά για να τον προτρέψει. Προτού φτάσεις μπροστά στο θάνατο, του υπέδειξε, να γράψεις ποιήματα. Και ο Σωκράτης υπάκουσε: "Των ποιημάτων ων πεποίηκας [...] επειδή δεύρο ήλθες εποίησας αυτά, πρότερον ουδέν πώποτε ποιήσας"[2].
          Ο θάνατος είναι βαρύς. Δεν εγεννήθηκε ακόμη ο εφευρέτης της ζυγαριάς του. Εάν δεν αδειάσει όλα τα φορτία του μέσα στον άνθρωπο, δε θα νικήσει ο άνθρωπος τη δική του βαρύτητα, ώστε να φτάσει να πάρει δρόμο από μόνος του.
          Πόσο βαρύς είναι ο θάνατος! Φανταστείτε τη μάζα της γης να πυκνώνει σύμφωνα με εκείνο το νόμο που οι αστροφυσικοί λένε ότι σχηματίζονται οι "μελανές οπές", μέσα στο σύμπαν. Να πυκνώνει συνέχεια. Όσο να φτάσει στο τέλος να γίνει μια σφαίρα με διάμετρο δυόμισυ εκατοστά. Φανταστείτε τούτο τον πυγμαίο βώλο να κλείνει μέσα του ολάκερη τη μάζα, ολάκερο το βάρος της γης.
          Τόσο βαρύς είναι ο θάνατος. Θα μετρήσεις την περπατηξιά και το θώρι του, όταν το μυαλό σου ανοιχτεί στους γαλαξίες. Όταν αγγίξει την ιδέα του άπειρου ορίου, και αρχίσει να συναγροικιέται πως αραιώνει ο χρόνος, αραιώνει συνέχεια, ώσπου ξαφνικά ακινητεί. Δεν ξεχωρίζεις πια αν έγινε χώρος ο χρόνος, ή χρόνος ο χώρος.

Άξαφνα περπατούσα και δεν περπατούσα
κοίταζα τα πετούμενα πουλιά κι ήταν μαρμαρωμένα
                                                                                                (Π268)

          Οι δυο αυτοί στίχοι από την Έγκωμη δείχνουν που συναντιούνται το γίγνεσθαι και το είναι.
          Έτσι περίπου γίνεται κι όταν πεθαίνει ένας ποιητής. Όταν πεθαίνει, δηλαδή, η συνείδηση που σαρκώνει την αρχανδρική εικόνα του ανθρώπου. Η στιγμή είναι ανυπολόγιστη...
          ... Όταν πεθαίνει ένας ποιητής, ο κάθε άνθρωπος που έσωσε να γίνει άνθρωπος δηλαδή, στην πραγματικότητα πεθαίνει το σύμπαν. Ό,τι αφανίζεται είναι ό,τι υπάρχει στη συνείδηση του ανθρώπου...
          ...Όταν στοχάζεσαι πως πεθαίνει ένας άνθρωπος, στην ουσία στοχάζεσαι πως πεθαίνει το σύμπαν. Μόνο αυτός ο χαλασμός απομαγνητίζει το βάρος του θανάτου. Ο θάνατος του ποιητή ισοδυναμεί με τη Συντέλεια του κόσμου. Στη διπλή όψη του αρχαίου στίχου:
          εγγύς μεν η ση περί πάντων λήθη,
          εγγύς δε η πάντων περί σου λήθη,
          (λίγο ακόμη, και θα τα ξεχάσεις όλα
          λίγο ακόμη, και θα σε ξεχάσουν όλα),[3]

          αυγάζει η ιδέα της χειραψίας που δίνουν βουβοί ο θνήσκοντας ποιητής και ο θνήσκοντας κόσμος...



[1]Γένεσ. Β', 17
[2]Πλάτ., Φαίδ. 60 d.
[3]Μ. Αυρήλιου, Εις εαυτόν, Ζ', 21



Δημήτρης Λιαντίνης  Ο Νηφομανής, η ποιητική του Σεφέρη

Πέμπτη 2 Ιανουαρίου 2014

το βλέμμα κερδίζεται...





την κοίταξε με ένα παράξενο, δειλινό βλέμμα
γιατί θέλησες να με δεις;

οι λέξεις βγήκαν διστακτικά από το στόμα της… κι όμως γρήγορα το ρυάκι έγινε ποταμός
γιατί αναρωτιέμαι για το τέλος. γιατί κάποτε φοβόμουν τόσο πολύ που δεν τολμούσα να σκεφτώ. γιατί είχα βλέμμα μονάχα για το προσιτό, το προσηνές, το απλό. και τώρα δεν ξέρω πώς να διαβάσω πια όλα αυτά που απαιτούν μια άλλη γλώσσα.

δεν μπορώ να κάνω τίποτα για το φόβο
ίσως να μπορείς
μπορώ μονάχα να τον δω πλέον…
κάνε με κι εμένα να τον δω
δεν έχεις το βλέμμα
δώσε μου το βλέμμα

το πρόσωπό του παραμορφώθηκε… πτυχώσεις αρχαίες πήραν τη θέση αυτών που εκείνη γνώριζε. το θέαμα ήταν δύσκολο να το αντέξεις.
το βλέμμα κερδίζεται
πως;
με τη σιωπή
φοβάμαι τη σιωπή
γιατί δεν την γνώρισες αληθινά ποτέ
δώσε μου τη σιωπή

άπλωσε τα χέρια του κι εκείνη τα δικά της.
κι ύστερα τον άκουσε μέσα της

η σιωπή μοιράζεται με το άγγιγμα
με το άγγιγμα γινόμαστε κοινωνοί του αχανούς
τόλμησε να πλημμυρίσεις
αφέσου να γεμίσεις
το βλέμμα γεννιέται μονάχα στο αχανές
δες!
όπου υπήρχε χώρος για το φόβο
τώρα…

πετάχτηκε από το κρεβάτι της κάθιδρη.
τα χέρια της… ήταν ζεστά…
στα σωθικά της
κάτι αναδευόταν…



Μαι2012

Dream