Η περιοχή του ανθρώπου...

 

Η επιστροφή, η κάθε επιστροφή, έχει τη χλομάδα της συγκατάβασης και την αποκοτιά της λήθης. Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς.

Ο χρόνος ό,τι σου παίρνει στον κανόνα, στο δίνει στην εξαίρεση.

Όλα όσα απαρνήθηκε κανείς στα νιάτα του, όσα έδωσε μάχες για να τα συντρίψει, να τα εκμηδενίσει, να τα αφανίσει, να τα γελοιοποιήσει, είναι μοιραίο να τα γευτεί πολλά χρόνια, πολλές εποχές μετά… και δεν θα έχουν την αγριάδα του τότε αλλά την στυφή, άνυδρη γεύση του τώρα…

Η επιστροφή, η κάθε επιστροφή, έχει το κωμικό προσωπείο της ανάμνησης και το τραγικό πρόσωπο της μνήμης.

Έχει τη μελαγχολική συγκίνηση του ανταμώματος και τη θλιβερή όψη της γήρανσης. Της ασύμμετρης, άνισης γήρανσης. Το σώμα είναι ο Άτλαντας που κουβαλάει στους ώμους του ένα σύμπαν και η ψυχή, νέα και θαλερή ακόμα, αρνείται να αναγνωρίσει ό,τι υπέκυψε στο χρόνο. Και οι μνήμες απασφαλίζονται και η επίθεση ξεκινάει. Και το να πεις ‘ήμουν ανέτοιμος’ είναι ψέμα. Και το να ισχυριστείς ‘ήμουν αθωράκιστος’ είναι ψέμα. Και το να πεις ‘ήμουν αθώος’ είναι η μισή αλήθεια.

Η άλλη μισή κρύβεται σε όλο αυτό τον πόνο που έχεις μαζί σου.

Ξέρω ότι είσαι μακριά κι όμως τώρα είναι που θέλω να σου μιλήσω, λες και απευθύνεσαι στον ασχημάτιστο ακόμα ορίζοντα του αύριο. Ξέρω ότι έφυγες για πάντα κι εγώ με παιδιάστικο πείσμα ποθώ όλο τούτο να το ακυρώσω.

Ξέρω ότι χαθήκαμε αλλά είμαστε εδώ… ακόμα. Κι αυτό δεν το λες… δεν τολμάς να το ψελλίσεις. Το σκέφτεσαι κι είναι το φορτίο το ακριβό αντίτιμο της κάθε νύχτας δίχως… εκείνο.

Και λοιπόν; Δεν μπορείς να κάνεις πολλά… ίσως τίποτα…

Περπατάς συντροφιά με τους ήχους των βημάτων σου και αυτό έχεις κερδίσει με ηράκλειο μόχθο, με αμέτρητα λάθη, με γενναίες αρνήσεις.

Και λοιπόν;

Έχεις ένα βράδυ ακόμα να γεράσεις ανενόχλητος από τον ήλιο…

Ξέρω ότι είσαι μακριά κι όμως τώρα είναι που θέλω να σου μιλήσω…

Και μετά…

Πάντοτε θυμάσαι… πάντοτε θα θυμάσαι

να επιστρέφεις στη φωλιά σου… στον οίκο των αέναων μεταβολών… στο καταφύγιο του ολόδικού σου απείρου…

στην περιοχή του ανθρώπου…

Hurt

Jimmy Myhre

Δεν σε ρημάζει η χυδαιότητα… γιατί κρύφτηκες καλά…

 

Τίποτα δεν συγχωρεί λιγότερο το Μέγα Τραύμα ή αλλιώς το Στόμα από τη θρασύτητα του Ρίγους.

Να κρυφτείς στην επιβίωση σημαίνει ότι ακολουθείς τη ροή. Απλά και με το λιγότερο δυνατό κόστος.

Να κρυφτείς στη βίωση σημαίνει ότι αποφάσισες από ορατός να γίνεις αόρατος. Από ψηλαφητός απρόσιτος. Κι από ον ευθύνης υπηρέτης της βλάσφημης μέριμνας.

Έχεις το όργανο αλλά δεν ακούς τη μουσική σου.

Έχεις τους οφθαλμούς αλλά είσαι τυφλός.

Να κρυφτείς στο Ρίγος… τούτο δεν έγινε ποτέ ούτε πρόκειται να γίνει. Γιατί Ρίγος δίχως ύβρη δεν νοείται. Κι έτσι είσαι εκτεθειμένος, ευάλωτος και διαθέσιμος. Ρίγος σημαίνει πως αποφάσισες να ορθώσεις το ανάστημά σου στην Ανάγκη κι έγινες αναλώσιμος, διαθέσιμος, μεθεκτός.

Σου ανατέθηκε η αποστολή να αθανατίσεις το πέρασμά σου στο Βασίλειο της Ύλης κι εσύ την αρνήθηκες.

Ρίγος σημαίνει πως είσαι θρασύς και αμετανόητος.

Ρίγος σημαίνει πως οφείλεις το μέγιστο τίποτε στον εαυτό σου κι είσαι αποφασισμένος να μαχηθείς γι αυτό.

Με όποιο κόστος.

Να κρυφτείς στο Ρίγος σημαίνει πως το Αχανές σε επέλεξε για να φωτίσει τα ίχνη του ανθρώπου στο κενό…

Περπατάς και ακούς το βήμα σου.

Μιλάς και έχει ομορφιά η φωνή σου.

Αγγίζεις και όλα μορφοποιούνται.

Ανασαίνεις και κατανοείς τις συλλαβές της διαπνοής του είναι σου.

Δεν σε έριξαν, εσύ βούτηξες.

Δεν σε απόθεσαν, εσύ τόλμησες την αυτονόμηση.

Δεν σε πρόδωσαν… εσύ λησμόνησες…

Δεν σε ρημάζει η χυδαιότητα… γιατί κρύφτηκες καλά…

 

 

Ο δρόμος οδηγεί προς τα μέσα
κι είναι τυλιγμένος με μυστήριο

Novalis (1772-1801)

Στέφαν Γκεόργκε - Νίτσε

 

 

Στέφαν Γκεόργκε, Νίτσε

Μετ. Σπύρος Καρυδάκης

4000...

 

Έτρεξε αίμα αθώων

σε τούτη τη κοιλάδα

ανάμεσα στους κουρασμένους Μήδες

και στους ορεσίβιους της Βακτριανής

αφανίστηκαν πρώτιστα

όσοι κλείστηκαν

σε μια χούφτα δόξας

το βλέμμα μου φτωχό

να κλέψει αθανασία

απ΄τα βότσαλα του Ευρώτα

απ’το νερό του Γρανικού

απ’τις γαλάζιες πέτρες

της Πύλης της Ιστάρ

αλλά δεν έχω μισθοφόρους στοχασμούς

και ισορροπώ αδέξια

ανάμεσα στο εκεί

που νικήθηκε

και στο εδώ

που ακόμα ξεχρεώνει τη νίκη…

...έτρεξε αίμα αθώων

σε τούτη την πλευρά του ήλιου

στέκομαι όρθιος

αναπνέω ακόμη

βλάσφημα επικαλούμαι από τους πρωτόπλαστους ήρωες

εγκώμια για τον Πάρη και την Τροία

λες και δικαιούμαι

να πλυθώ στο Σκάμανδρο

και να απαιτώ να γυρίσω στην πατρίδα

που πρώτος εγώ έχω προδώσει

ακέραιος

και διαφανής!

Μου χάρισε η Α-λήθεια

μια αιωνιότητα σιωπής

να δω

να κατανοήσω

να κλάψω

κι εγώ

ο γελοίος βανδοφόρος

του ερωτευμένου 

ηρωικού

απόντα χρόνου

ακόμη νοσταλγώ

ακόμη περιμένω

θρηνώ ακόμη

και προσδοκώ

γυρνώντας άξαφνα

να δω στη πλάτη μου να ορθώνεται

όλη μου η αθωότητα

και τέσσερις χιλιετίες

να ξεσπάσουν

σαν βροχή 

καταρρακτώδης

κι επιτέλους

να με ξεδιψάσουν!!

Ρομαντικός Επίλογος

  

 

 Νίκος Καρούζος (Πενθήματα, 1969)

Οζυμανδίας

  

 

Συνάντησα έναν ταξιδιώτη από χώρα αρχαία·
είπε: τεράστια, δίχως κορμό, δυο πόδια πέτρινα
υψώνονται στην έρημο…

Κοντά τους, μες στην άμμο
βυθισμένο, ένα θρυμματισμένο πρόσωπο·

τα σκυθρωπά του χείλη, πτυχωμένα

σ’ ένα χαμόγελο ψυχρής υπεροχής,
λένε ο γλύπτης τους πως διάβασε σωστά αυτά τα πάθη
που ακόμη ζούνε χαραγμένα στ’ άψυχα ετούτα πράγματα
– το χέρι που τα περιγέλασε και την καρδιά που τα ’θρεψε.
Και πάνω στο κρηπίδι αυτές οι λέξεις αχνοφαίνονται:
«Οζυμανδίας τ' όνομά μου, ο βασιλεύς των βασιλέων,
κοιτάξτε τα έργα μου, ισχυροί κι απελπιστείτε!»
Άλλο τίποτα δεν απομένει.

Γύρω από τη φθορά
των κολοσσιαίων ερειπίων, απέραντη, γυμνή,
μόνη η έρημος, κι επίπεδη, απλώνεται μακριά.

 

Percy Bysshe Shelley 

Μετάφραση: Κατερίνα Σχινά

Για να φθάσεις σε ό,τι δεν είσαι...

 

Αγ. Ιωάννης του Σταυρού (Πνευματική Ωδή - απόσπασμα)

Δεν τον αγάπησα τον κόσμο...

 

Δεν τον αγάπησα τον κόσμο, ούτε κι αυτός με θέλησε.

Και τις ιεραρχίες του δεν λάτρεψα. Τα γόνατά μου

υπομονετικά δεν λύγισα μπροστά στα είδωλά του.

Δε χαμογέλασα ποτέ μου ψεύτικα, ούτε κραύγασα

για να λατρέψω την ηχώ μου. Μες στα πλήθη

δεν ήμουν άλλος ένας αριθμός.

Ήμουν μαζί τους, μα δεν ήμουνα δικός τους.

Ήμουν και θα’μαι μόνος στη ζωή.

Ζωντανός στη μνήμη τους ή ξεχασμένος...

 

George Gordon Byron

(από το Childe Harold's)

Δεισιδαιμονία: Δύναμη εξουσιασμού των μαζών

 

αναδημοσιεύω από http://hegel-platon.blogspot.gr/2016/07/spinoza.html

 

Στο έργο του Tractatus theolocico-politicus (1670) ο Σπινόζα επιχειρεί, μεταξύ των άλλων,  να ερμηνεύσει  τη δεισιδαιμονία ως εργαλείο στα χέρια της εξουσίας για την υποδούλωση του φρονήματος των μαζών. Ό,τι σχετικό πραγματεύεται στο προαναφερθέν έργο του ο φιλόσοφος απηχεί ένα σύνολο στοχασμών του, διάσπαρτων και στα άλλα κείμενά του. Πρόσφορο έδαφος για τη διάδοση της δεισιδαιμονίας  αποτελεί, κατ’ αρχήν, η γενική κατάσταση του ανθρώπινου όχλου: είναι βυθισμένος στην άγνοια και ως εκ τούτου στην ψευδαίσθηση. Εξίσου ωστόσο καθοριστικό ρόλο στη διάδοση αυτή αναλαμβάνουν και τα πάθη, που συνδέονται με τα συναισθήματα της ψυχής και νοούνται ως η συναισθηματική πτυχή της γνώσης. Όσο λείπει μια σαφής γνώση της πραγματικότητας, οι άνθρωποι καταδικάζονται μέσα στο έρεβος της ψευδαίσθησης, της αυταπάτης και της δεισιδαιμονίας: μπερδεύονται μέσα στους συλλογισμούς τους και δεν μπορούν να ακολουθήσουν κάποια τάξη  –πόσο μάλλον να ατενίσουν την αιώνια τάξη– να αναζητήσουν κάποιες αρχές και εν τέλει να εναρμονιστούν με τον εαυτό τους. Η γνώση που μπορούν να διαθέτουν είναι συναισθηματική και αφηρημένη, με αποτέλεσμα να σχηματίζουν μόνο φαντασιακές εικόνες των γενικών αρχών. Στο ευρύτερο πεδίο του καθημερινού βίου, κατ’ επέκταση, τα πάντα κυριαρχούνται από τον φόβο. Κάθε άνθρωπος, αν κοιτάξει γύρω του, βλέπει ένα αναρίθμητο πλήθος από δειλούς· κι αν κοιτάξει μέσα του, αντικρίζει έναν φοβισμένο εαυτό, έρμαιο της δεισιδαιμονίας και της ατολμίας. Οι χαρές που συναντά είναι σαθρές και σάπιες. Καθώς όμως τις βιώνει ως αυτοσκοπό και μάλιστα αβλαβή και άκακο, του αλυσοδένουν το πνεύμα του και τον οδηγούν στη θρηνώδη απο-γοήτευση.

Ενώ ο άνθρωπος είναι προικισμένος με τη δυναμική του σώματος, του πνεύματος και της ψυχής [=του συναισθηματικού κόσμου] , οι περιστάσεις της πολιτείας, η γενική της κατάσταση: η νομική και όλη η εξωτερική της τάξη δεν του επιφυλάσσουν ανάπτυξη. Στο πλαίσιο αυτής της εξωτερικής τάξης, η πολιτεία διατηρεί το απόλυτο δικαίωμα να ποδηγετεί τα θέματα της θρησκείας, βασικά της εξωτερικής θρησκείας, όπως λέει ο φιλόσοφος, και να επηρεάζει ουσιωδώς τις θρησκευτικές πρακτικές. Οι ηγεμόνες λοιπόν που έχουν τη δυνατότητα να διατάζουν ανακαλύπτουν στην πιο χαμηλή κλίμακα της θρησκείας τη δεισιδαιμονία και την θέτουν στην υπηρεσία χειραγώγησης των μαζών. Εφόσον οι μάζες στερούνται τη γνώση, άρα δεν έχουν καλλιεργημένη νόηση, και τη βούληση, άρα άγονται και φέρονται από τα πάθη, είναι ευάλωτες στη δεισιδαιμονία. Την αισθάνονται ως την πιο αυθόρμητη θρησκεία της «φυσικής» τους ύπαρξης· γι’ αυτό και εμφανίζονται σαν να είναι από τη φύση τους δεισιδαίμονες. Τούτο έχει ιδιαίτερη σημασία τόσο για τη δική τους συνθήκη ζωής όσο και για τη συμπεριφορά των ηγεμόνων. Ως προς τη δική τους συνθήκη ζωής, οι γνώμες της μάζας κινούνται στο επίπεδο της φαντασίας και συνήθως εξαρτώνται από την ως άνω «φυσική» τους ύπαρξη. Οι γνώμες αυτές λογίζονται ορθές και τις ωθούν στην ευσέβεια προς τον θεό. Από την άλλη πλευρά, η εξουσία παρουσιάζεται μπρος στη μάζα ως ερμηνευτής της θρησκείας και της εν λόγω ευσέβειας  και προσδίδει στον εαυτό της έναν χαρακτήρα ιεροπρεπή, θεουργικό, δεισιδαιμονικό, προσαρμοσμένο στις αντίστοιχες γνώμες των μαζών. Κατ’ αυτό τον τρόπο δεν χρειάζεται να καταφεύγει στη χρήση φυσικής βίας για την άσκηση της εξουσίας και τη διατήρηση της κοινωνικής ειρήνης, αλλά χρησιμοποιεί την πρόληψη και τη δεισιδαιμονία των μαζών, ήτοι τον προληπτικό φόβο και τρόμο για το άγνωστο και το υπερφυσικό. Με άλλα λόγια, η εξουσία χειραγωγεί τους ανθρώπους εξαπατώντας τους. Πώς τους εξαπατά; Με το να τους καλλιεργεί στο όνομα της θρησκείας το φόβο και να τους σπρώχνει στην εθελοδουλεία: να δίνουν την ψυχή και τη ζωή τους για τη νομιμότητα της εξουσίας του ηγεμόνα. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και σήμερα με τις πολιτικές εξουσίες: επενδύουν στο φόβο και τον τρόμο που προκαλεί στη μάζα η ανασφάλεια και το αβέβαιο της επόμενης ημέρας. Έτσι την ακρωτηριάζουν, σε επίπεδο συναισθημάτων, γνωμών και ιδεών, με αποτέλεσμα η μεν μάζα να εξαντλεί την ενέργειά της σε μια φοβισμένη επιβίωση, οι δε εξουσίες να διαιωνίζουν την κυριαρχία τους.

Μπαρούχ  Σπινόζα (1632–1677)